Acımak        Reşat Nuri GÜNTEKİN  

Romanın  Şahıs Kadrosu

Zehra: Mesleğini çok seven, öğrencilere en iyiyi vermeye çalışan idealist bir öğretmendir.

Mürşit Efendi : Zehra'nın babasıdır. Duygusal. temiz kalpli, saf, çalışkan, iradeli, aynı zamanda sözüne sadık, dolandırıcılığı, yalan söylemeyi sevmeyen bir insandır.
Meveddet Hanım : Zehra'nın annesidir. Genç, güzel, çekici bir kadındır. Dediklerinin mutlaka yapılmasını isteyen. hiç bir şeyden memnun kalmayan bir kadındır.
Makbule Hanım : Zehra'nın anneannesidir. Kendini iyi biri olarak gösterip fakat çok kurnaz ve menfaatçi bir insandır.
Feriha: Zehra'nın ablasıdır. Süse oldukça düşkün eğlenceyi seven biridir.

Tevfik Hayri: Maarif Müdürüdür. Örnek bir yöneticidir. Zehra'ya babacan bir tavırla yaklaşmaktadır.

Şerif Hayri Bey: Bölgenin vekilidir.

Vehbi Bey: Zehra'nın eski komşusudur. Babasının zor zamanında ona yardım etmiştir.

Reşat Nuri Güntekin'in 1928 yılında basılan kısa soluklu romanıdır. Eserde küçük yaşta gördüğü kötü muamelelerden dolayı acıma duygusu olmayan bir öğretmeninin babasının vefatından sonra onun günlüğü okuyarak babası ve hayatı hakkındaki gerçekleri öğrenmesi anlatılır.

Romanın Özeti:

Zehra öğretmen çocukluğundan beri yaşadıklarından dolayı acımasız bir karaktere sahip bir kişidir. Babasına karşı soğuktur ve onu sevmemektedir.

Bir gün babasının hasta ve ölüm döşeğinde olduğu haberi gelir. Zehra Hanım babasının yanına gitmek istemez. Babası Zehra Hanım'ı görmek istediği için maarif müdürü Zehra Hanım'ı ikna eder. Zehra Hanım ancak babası öldükten sonra oraya yetişir. Üzülmemesine ve sakin tavırlarına hane halkı şaşırır ve ters tepki gösterir.

Akşam olduğunda yatması için gösterilen odadan babasının eski çeyiz sandığı vardır. Sandığı karıştırınca babasının hatıra defterini bulur ve okur.

Babası Mürşit Efendi dürüst, çalışkan biridir. Anadolu'nun değişik yerlerinde maiyet memurluğu ve kaymakamlık yapar. Reşadiye kaymakamı iken toprak ağalarına ödün vermez. Bu yüzden başı dertten kurtulmaz, hayatı sürgünlerde geçer.

Bir gün karşısına ölen bir arkadaşının kızı Müşerref Hanım çıkar. Onu beğenir evlenirler. Kayınvalidesi maddiyata ve gösterişe düşkündür. Mürşit Efendi onları mutlu edebilmek için çok borca girer, yine onların etkisiyle İstanbul'a taşınır, işinden de olur.

Baldızı, kayınvalidesinin aşırı istekleri ve şartlandırmaları sonucu kötü yola düşer, kocası tarafından öldürülür.

Mürşit Efendi de kayınvalidesinin ve karısının aşırı istek ve teşvikleri yüzünden rüşvet alır, hırsızlık yapar, iki tane de kızı olur. Kayınvalide bu kızlara sürekli Mürşit Efendi'yi kötüler.

Mürşit Efendi rüşvet ve hırsızlık suçundan beş yıl hapse girer. O hapisteyken karısı Müşerref Hanım zengin biriyle ilişki kurar. Mürşit Efendi hapisten çıkar, karısının bu durumunu fark eder ve onu boşamaya karar verir ama kızlarının geleceği için bundan vazgeçer, iki kızı da Mürşit Efendi' den nefret etmektedir. Bunlardan biri veremden ölür. Mürşit Efendi bir gün mebus olan arkadaşı Cevdet'le karşılaşır, ondan kızı Zehra'yı okutmasını ister. Zehra okutulur, Mürşit Efendi ise bir lokma ekmeğe bile muhtaçtır. Zehra bu sayede öğretmen olabilmiştir.

Babasının hatıra defterini okuyan Zehra Hanım annesinin, anneannesinin ve babasının gerçek yüzünü öğrenir.

Babasının üstündeki örtüyü açar, ona sarılır, onu öper ve ağlar, ağlar, ağlar... Babasına karşı yaptığı kötü davranışlardan dolayı pişman olur. Kişiliği değişmiş olarak görev yerine döner. Kendisine yapılan bir evlilik teklifini kabul eder ve evlenir.

Yakup kadri KARAOSMANOĞLU

 Sodom ve Gomore Roman Özeti

İncil'e göre Ürdün'ün iki şehri olan "Sodom" ve "Gomore" ahlaki bakımdan iyice çöktüğü ve çürüdüğü için Allah'ın gazabına uğrar ve yerle bir olur.

Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun yazdığı bu romanda, mütareke yıllarında İstanbul'daki bazı çevreler de ahlaki, milli ve manevi değerlerini kaybetmiş; bu yönüyle İstanbul bu eserde Sodom ve Gomore ile özdeşleştirilmiştir.

Romandaki tüm tipler olumsuz ve çıkarcı tiplerdir, sadece Necdet iyidir.

Romanın Özeti:

Romanın Kahramanları:
Leyla : Fiziki olarak gayet çekici ve güzel,ruhi olarak hırslı,hava atmayı seven,eğlenceye düşkün, menfaatçi, ve İngiliz hayranı şımarık kolejli kız
Necdet :Ruhi olarak zayıf bir karakter,Leyla'ya karşı bir zaafı var.Tahsilli, Avrupa yüzü görmüş, İngiliz düşmanı, yirmi beşlerinde ,köksüz,korkak,yabancılaşmış,duygularının tutsağı aydın bir tip
C.J.Read:Hali vakti yerinde,yakışıklı,aşk delisi kadınlardan başını alamayan bir züppe İngiliz zabiti
C.Marlow:"İntelligence Service" görevlisi, son derece akıllı,ama bedensel tutkularının esiri,bir İngiliz zabiti
Sami bey: Düyun-i Umumiye'de işgalcilerle arası iyi olan bir memur,mandaterliği savunuyor
Miss Fany Moore:Girişken bir Amerikan gazete yazarı

Zaman : Birinci Dünya Savaşı yılları

Mekan :İstanbul'daki partiler,gazinolar,barlar(Şişli,Nişantaşı,Beyoğlu...)

1. Dünya Savaşı sonunda İngilizler, Fransızlar ve Amerikalılar İstanbul'u işgal eder. Hal böyle olunca çıkarlarını düşünen kokuşmuş bazı Türkler, milli ve manevi değerlerini kaybeder, işgalcilere şirin görünmeye çalışırlar, onlarla içli dışlı olurlar. Bu kişilerin, işgalcilerin gözüne girmek için yapmadığı şey kalmaz. Böyle kimselerin büyük bir çoğunluğu ülkenin İngiliz mandacılığıyla kurtulacağını savunur.

Sami Bey ve ailesi de böyle bir ailedir. Evin kızı Leyla İngilizceyi çok iyi bilen güzel, alımlı bir kızdır. Leyla dayısının oğlu Necdet ile nişanlıdır. Necdet diğerleri gibi değildir. O, ülkenin kurtuluşunun Anadolu'daki direniş hareketiyle mümkün olacağına inanmaktadır. Ona göre bu ahlaki çöküntü de ancak o zaman düzelecektir.

Leyla da ahlaken yozlaştığı için bir İngiliz subayı ile düşüp kalkmaya başlar.

Roman Kurtuluş Savaşı'nın başarıyla sonuçlanması ve işgalcilerin ülkemizden kovulmasıyla son bulur, işgalciler kovulunca Leyla Necdet'e yeniden yaklaşmak ister ama Necdet onu reddeder.